Een vloek, een zegen, een twistpunt, een aansprakelijkheidsval – erfenis heeft vele betekenissen voor de betrokkenen. Wie in het kader van een erfenis zijn belangen wil laten gelden – als erflater of erfgenaam – moet eerst weten wat een erfenis is, wat daaronder valt en wat niet.
Wat is een erfenis?
Als het gaat om de betekenis van juridische termen, helpt het soms om in de wet te kijken.
“Bij overlijden van een persoon (erfgenaam) gaat zijn vermogen (erfdeel) in zijn geheel over op een of meer andere personen (erfgenamen).”
De erfenis is eigendom van de erflater. Deze definitie is niet helemaal bevredigend, omdat er nog een vage term in zit: ‘rijkdom’. Het is de vraag of activa ook passiva omvatten. En inderdaad zijn er geleerden in het erfrecht die dit geschil leiden. Alle anderen boeit het niet. Tot slot wordt elders in het Burgerlijk Wetboek duidelijk gemaakt dat de erfgenaam ook aansprakelijk is voor de schulden van de erflater. Los daarvan rijst de vraag of bepaalde vermogensbestanddelen tot de boedel behoren.
Als vuistregel geldt echter dat alle zakelijke en persoonlijke eigendomsrechten en aansprakelijkheden deel uitmaken van de erfenis.
Principe van universele opvolging
De activa en passiva van de overledene gaan van rechtswege als een onverdeeld geheel over op de erfgenamen of erfgenamen. Men spreekt in dit verband van “universele rechtsopvolging” of “universele erfopvolging”.
Als de erflater dus individuele goederen wil nalaten aan individuele personen, moet hij of zij een overeenkomstige erfenis bestellen door middel van een testamentaire beschikking (testament of erfrecht). De bijzondere vererving of bijzondere cessie vormt een uitzondering op het beginsel van universele erfopvolging en speelt vooral op het gebied van de erfopvolging een rol als een aandeel in een maatschap of een boerderij in de zin van het Wetboek van Boerderijen deel uitmaakt van De erfenis. In deze gevallen gaan de bezittingen – afhankelijk van de erfregeling – bij een erfenis een eigen weg, die onafhankelijk is van de rest van de nalatenschap.
Het verschil tussen erfenis en nalatenschap
Leken, juristen en zelfs de wet spreken van zowel erfenis als nalatenschap. Wat wordt bedoeld is regelmatig hetzelfde. In taalgebruik is het daarom een synoniem. In het erfrecht van het BGB erkent men dat de wetgever meestal spreekt van “erfenis” als het gaat om de rechtspositie van de erfgenaam en van “erfgoed” als het gaat om het geërfde vermogen. In de praktijk is het onderscheid tussen erfenis en boedel in ieder geval niet relevant.
Kijk op erfrechtonline.nl voor meer informatie omtrent erfenissen.